Układ Sił

• Espresso US - USA i Rosja w Rijadzie. Szybko nie znaczy dobrze - Eugeniusz Romer, Marek Budzisz

  Bez natychmiastowego wspólnego komunikatu zakończyły się rozmowy delegacji amerykańskiej i rosyjskiej w Rijadzie w sprawie Ukrainy. Według źródeł Agencji Reutera, wspólna konkluzja została wypracowana, jednak Rosjanie przesłali ją do Moskwy do analizy i akceptacji. Stacja CBS twierdzi, że obie strony wydadzą komunikat we wtorek. Biały Dom informuje, że dokonał się postęp, a w bliskiej przyszłości pojawią się dobre wiadomości. Według rosyjskiej agencji informacyjnej TASS, rzecznik Kremla miał wcześniej powiedzieć, że żadne dokumenty nie zostaną podpisane. Prezydent Stanów Zjednoczonych przekazał, że rozmowy dotyczyły linii demarkacyjnych i elektrowni jądrowych. Wcześniej Donald Trump proponował Ukrainie przejęcie ich przez Waszyngton. Według Białego Domu początkowo celem rozmów w Arabii Saudyjskiej miało być zawieszenie broni na Morzu Czarnym. Działania wojenne na tym akwenie są obecnie względnie ograniczone, ponieważ Ukraina zdołała odpędzić rosyjskie okręty za pomocą dronów. Wcześniej w rozmowie telefonicznej z Trumpem Władimir Putin nie zgodził się na 30-dniowe zawieszenie broni we wszystkich domenach. Zaakceptował jedynie wstrzymanie wzajemnych ataków powietrznych. Kijów jednak twierdzi, że Rosja przeprowadziła atak rakietowy na Ukrainę w czasie rozmów. Moskwa natomiast informuje, że ukraińska artyleria zabiła sześć osób w obwodzie ługańskim. Mamy do czynienia z asymetrią oczekiwań. Z szeregu wypowiedzi, szczególnie z wywiadu, który udzielił Steve Witkoff telewizji Fox, wynika, że Amerykanie chcą szybko osiągnąć rezultaty. Rosjanie próbują to wyzyskać. Pytaniem zasadniczym pozostaje, co zrobi z tym administracja Trumpa. Media donoszą, że był zirytowany odmową Putina ws. zawieszenia broni. Atak na Huti i działania Iranu, mające na celu powściągnięcie wojowniczości tych bojowników, będących irańskimi proxy, może utwierdzić go w przekonaniu, że nacisk przynosi rezultaty. Ale Rosjanie też mają narzędzia nacisku na państwa Zachodu i je wykorzystują- tłumaczy Marek Budzisz, ekspert ds. Rosji i postsowieckiego wschodu.

  --------  

  6:41
• Espresso US - Słowacy wciąż wściekli na Fico - Eugeniusz Romer, Łukasz Lewkowicz

  Na Słowacji mija trzeci miesiąc masowych protestów przeciwko rządom premiera Roberta Fico. W piątek po raz kolejny dziesiątki tysięcy mieszkańców wyszły na ulice Bratysławy i innych miast. Fico objął władzę w październiku zeszłego roku. Od tego czasu wstrzymał pomoc wojskową dla Ukrainy, deklarował brak zgody na jej wstąpienie do NATO i jednocześnie sprzeciwiał się sankcjom wobec Rosji. Te protest w zasadzie trwają od kiedy Fico ponownie objął władzę. Dotyczyły polityki wewnętrznej, na przykład zmian w sądownictwie, instytucjach kultury czy mediach. Szczyt nastąpił jednak 24 stycznia, kiedy na ulice wyszło 100 tys. ludzi. Miało to związek z wizytą Fico w Moskwie. Krytykowano politykę wschodnią Fico, jego postawę wobec Rosji i niechęć wobec Ukrainy.Istotną rolę odegrał tutaj spór pomiędzy Bratysławą a Kijowem w sprawie przesyłu rosyjskiego gazu przez terytorium Ukrainy. Został on wstrzymany od tego roku. Słowacja liczyła, że uda się podpisać umowę w tej sprawie i surowiec nada będzie płynął- tłumaczy dr Łukasz Lewkowicz z Instytutu Europy Środkowej. 

  --------  

  8:03
• Espresso US - Europejskie zbrojenia: jak, gdzie, za co? - Eugeniusz Romer, Łukasz Maślanka

  Państwa Unii Europejskiej, z wyjątkiem Węgier, odrzuciły żądanie Władimira Putina, by odciąć Ukrainę od zachodniego wsparcia. Rosyjski przywódca domagał się tego w rozmowie telefonicznej z Donaldem Trumpem. Szczyt w Brukseli był też okazją do rozmów o europejskich zbrojeniach, w tym o propozycji Komisji Europejskiej o nazwie ReArm Europe. W jej ramach państwa członkowskie mogłyby pożyczać pieniądze na zbrojenia z puli 150 mld euro. To środki pozostałe po programach wsparcia pocovidowego. Pieniądze te, zgodnie z projektem Komisji Europejskiej, nie mogłyby zostać wydane w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych i Turcji. Kontraktów nie mogłyby także otrzymać zakłady, które produkują broń na licencjach amerykańskich w Europie. Wyklucza to zakup m.in. systemów Patriot. 65 proc. środków musiałoby zostać wydanych w Unii Europejskiej. Wykluczenie państw pozaeuropejskich to bardzo poważny problem. Trzeba pamiętać, że to rozporządzenie będzie musiało zostać przyjęte przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej. O ile parlament prawdopodobnie zagłosuje za, o tyle w radzie może zabraknąć zgody.Głównym celem jest szybkie uzupełnienie zdolności obronnych. Żeby to zrobić, trzeba kupić broń tam, gdzie jest ona dostępna w dużych ilościach. A producenci europejscy jej nie posiadają jej w nadmiarze.Państwa wschodniej flanki zapewne będą domagały się, by móc kupować broń w Wielkiej Brytanii, która jest ważnym partnerem strategicznym, ale także w USA, Turcji czy u partnerów azjatyckich. Celem tego projektu jest umożliwienie państwom UE zaciągnięcie bezpiecznego, czyli niskooprocentowanego i długoterminowego długu. Skorzystają na tym przede wszystkim te państwa, które mają ograniczone zdolności zadłużania, w tym Polska. Mechanizmy protekcjonistyczne zaproponowane przez komisję znajdują poparcie krajów, które mają stosunkowo rozbudowany przemysł obronny i tradycyjnie są sceptycznie nastawione do współpracy transatlantyckiej. Chodzi tutaj przede wszystkim o Francję, ale także o Włochy. - tłumaczy Łukasz Maślanka z Ośrodka Studiów Wschodnich.

  --------  

  8:53
• Espresso US - Przeciwnik Erdoğana trafił za kraty - Eugeniusz Romer, Witold Repetowicz

  Policja zatrzymała burmistrza Stambułu Ekrema İmamoğlu. Należy on do Republikańskiej Partii Ludowej i jest głównym przeciwnikiem politycznym prezydenta kraju Recepa Erdoğana. W niedzielę miał oficjalnie zostać ogłoszony kandydatem ugrupowania na prezydenta w wyborach, które odbędą się w 2028 roku. Dzień przed zatrzymaniem Uniwersytet Stambulski unieważnił dyplom poświadczający wyższe wykształcenie İmamoğlu. Blokuje to możliwość jego startu.Państwowe media informują, że zatrzymanie dotyczy rzekomych powiązań İmamoğlu z terrorystami. Oprócz tego, przeciwko burmistrzowi prowadzone jest śledztwo w sprawie korupcji przy zamówieniach publicznych. Opozycja twierdzi, że jest to próba zamachu stanu. - Jest oczywistym, że to są działania polityczne. Erdoğan od dawna próbował „upolować” İmamoğlu. Jego zwycięstwo w wyborach na burmistrza Stambułu było nie na rękę prezydentowi, który zresztą sam kiedyś piastował to stanowisko i też trafił wtedy do więzienia. Można powiedzieć, że Erdoğan igra z historią.Niemniej İmamoğlu stoi na przeszkodzie do kolejnej kadencji Erdoğana, który stara się o poparcie różnych stron w tej sprawie. Oskarżenia o propagandę terrorystyczną jest regularnie stosowanym narzędziem wobec przeciwników politycznych- tłumaczy Witold Repetowicz z Akademii Sztuki Wojennej.

  --------  

  9:27
• Espresso US - Niemcy puściły hamulec - Eugeniusz Romer, Piotr Andrzejewski

  Niemcy zmieniają konstytucję, by wydawać więcej na obronność. Chadecy, socjaldemokraci i Partia Zielonych zagłosowali w Bundestagu za modyfikacją tzw. hamulca zadłużenia. Zakłada on, że deficyt budżetowy nie może przekroczyć 0,35 proc. PKB. W wyniku zmiany wydatki na obronność przekraczające 1 proc. PKB zostaną wyłączone z tej kalkulacji. Ta decyzja, jak stwierdził lider CDU Friedrich Merz, który prawdopodobnie niebawem zostanie kanclerzem, to pierwszy duży krok w kierunku nowej europejskiej wspólnoty obronnej.  Są to ogromne pieniądze. Wszystkie instytuty ekonomiczne w Niemczech podniosły prognozy wzrostu gospodarczego, nawet do 1 proc. PKB. Pojawiają się jednak także głosy krytyczne – wpompowanie dużych środków w gospodarkę nic nie da, jeżeli nie posiada ona mocy przerobowych w postaci wykwalifikowanej siły roboczej. Może to jedynie doprowadzić do wzrostu inflacji, także w sektorze zbrojeniowym. Niemiecka infrastruktura drogowa, kolejowa czy cyfrowa nie jest w najlepszym stanie. Od lat mówi się, że wymaga szybkich inwestycji. Powstanie funduszu o wartości 500 mld euro postulował na przykład ekonomista Marcel Fratzcher i dziś jego postulat się realizuje. Jest oczywiste, że infrastruktura drogowo-kolejowa ma ogromne znaczenie dla obronności, zwłaszcza dla wsparcia wschodniej flanki NATO. Jeżeli chodzi o drogi, to nie jest jeszcze najgorzej, ale kolej ma ogromne problemy, o czym wie każdy, kto podróżował ostatnio Deutsche Bahn po Niemczech. Wiemy też, że Niemcy borykają się z dużymi problemami gospodarczymi. Volkswagen planuje zamykać linie produkcyjne i zakłady. Istnieje szansa, że część miejsc pracy zostanie uratowanych dzięki zwiększeniu produkcji uzbrojenia. Rheinmetall już wyraził zainteresowanie przejęciem zakładów VW- tłumaczy dr Piotr Andrzejewski z Instytutu Zachodniego. 

  --------  

  9:23

Więcej Wiadomości podcastów

Trendy w podcaście Wiadomości

O Układ Sił