„Miejsca nieoczywiste” to podcast, który zabiera słuchaczy w podróż po mało znanych, ale istotnych miejscach w Polsce i regionie. Odkrywam fascynujące historie ...
Historia kartuzów na Pomorzu to opowieść o fundacji, rozwoju i upadku. W 1380 roku na ziemie pomorskie przybył ojciec Jan Deterhus wraz z braćmi z Pragi, by stworzyć pustelnię nad Jeziorem Cichym. Zakon, wspierany przez Krzyżaków i lokalnych darczyńców, szybko przekształcił się w jedno z najbogatszych zgromadzeń na Pomorzu.
Budowa kościoła „Raju Maryi” zakończyła się w 1403 roku. Gotycka świątynia, z barokowym wystrojem i symbolicznym dachem w kształcie trumny, przetrwała jako świadectwo reguły „Memento mori”. Pustelnicy, konwersi i donatorzy wspólnie rozwijali gospodarkę, zajmując się regulacją cieków wodnych, hutnictwem szkła i handlem.
Po rozbiorach klasztor został skonfiskowany przez władze pruskie, a jego majątek rozparcelowano. Ostatni mnich zmarł w 1849 roku.
--------
28:15
Katastrofy lugrotrawlerów M/T Cyranka i M/T Czubatka oraz statki szkolne morskich szkół (Podcast, Odcinek #126)
Lugrotrawler, pierwsza pełnomorska jednostka rybacka zaprojektowana w Polsce, miał zrewolucjonizować krajowe rybołówstwo. Zaprojektowany z myślą o uniwersalności połowowej, łączył cechy tradycyjnych lugrów i trawlerów, umożliwiając połowy dorsza i śledzia w różnych akwenach. Mimo ambitnych założeń, jego historia to seria rozczarowań i tragedii.W podcaście opowiadam o genezie projektu, technicznych bolączkach oraz dramatycznych wydarzeniach, które doprowadziły do wycofania tych jednostek z eksploatacji. Przywołuję losy takich statków jak „Sójka”, „Cyranka” czy „Czubatka”, których katastrofy zapisały się na kartach historii polskiej żeglugi. Wspominam również o późniejszych przebudowach i nietypowych końcach tych jednostek, które po likwidacji flotylli znalazły się m.in. na plażach Argentyny lub zostały przerobione na jachty i statki badawcze.
--------
30:11
Pierwsza polska encyklopedia przyrody i Jan Jonston (Podcast, Odcinek #125)
Theatrum Universale Historiae Naturalis to monumentalne dzieło Jana Jonstona, napisane w języku łacińskim – uniwersalnym środku komunikacji naukowej XVII wieku. Prace nad kompendium, obejmującym całość ówczesnej wiedzy zoologicznej, trwały przez większą część lat czterdziestych XVII wieku.
Jonston przedstawił opisy ponad tysiąca gatunków zwierząt, podzielonych na sześć grup według klasyfikacji epoki: wodne zwierzęta "bezkrwiste" (dzisiejsze bezkręgowce wodne), owady (w tym pajęczaki), ryby i inne wodne kręgowce, węże, ptaki, czworonogi oraz smoki. Każdej grupie poświęcił osobną część, systematyzując opisy według środowiska życia i strategii pokarmowej.
Dzieło bazuje na cytatach z autorytetów – encyklopedystów, przyrodników, lekarzy, podróżników, historyków i poetów, a własne obserwacje autora zajmują w nim marginalne miejsce. Smoki oraz inne istoty magiczne, choć opisane w kontekście realnych gatunków, miały najpewniej symboliczne lub poetyckie pochodzenie, odzwierciedlając wyobrażenia epoki.
--------
35:15
Wojna o wodę Gdańska z Elblągiem. Biała Góra - najprawdopodobniej najpiękniejsza budowla hydrotechniczna północy (Podcast, Odcinek 124)
Przez wiele lat, skracając trasę z Gdyni do Kwidzyna, mijałem piękne, choć tajemnicze budowle hydrotechniczne, budzące pytania o ich historię i przeznaczenie.
Biała Góra to miejsce, gdzie podziwiany jest zespół zabytkowych konstrukcji hydrotechnicznych, w tym węzeł wodny położony po zachodniej stronie wsi. Na krótkim kanale łączącym Wisłę z Nogatem znajdują się kolejno: wrota przeciwpowodziowe, stalowy most oraz usytuowane obok siebie jaz i śluza żeglugowa.
--------
21:08
Cukier krzepił, a sacharyna słodziła. Czarny rynek II RP (Podcast, Odcinek #123)
W okresie II Rzeczypospolitej cukier podlegał wysokim stawkom akcyzy, co znacząco wpływało na jego cenę, czyniąc go towarem luksusowym. W przeliczeniu na współczesną wartość pieniądza, kilogram cukru kosztował nawet około 10 złotych. W obliczu tak wysokich cen wielu Polaków decydowało się na tańsze zamienniki, spośród których największą popularność zdobyła sacharyna.
Sacharyna, będąca substancją o znacznie wyższym stężeniu słodzącym niż cukier, zyskała szczególną renomę dzięki swojej kompaktowości – ilość odpowiadająca kilogramowi cukru mieściła się w jednej dłoni. Taki charakter produktu sprawił, że szybko stał się on niezwykle pożądanym towarem na rynku nielegalnym. Przemyt sacharyny rozwinął się na szeroką skalę, stając się jednym z kluczowych problemów dla służb granicznych.
W odpowiedzi na rosnący proceder przemytu, władze państwowe podjęły zdecydowane kroki. Na przemytników nakładano dotkliwe sankcje, obejmujące wysokie grzywny, areszty, a w niektórych przypadkach nawet kary pozbawienia wolności. Co więcej, za samo posiadanie lub zakup sacharyny groziły konsekwencje prawne, które władze traktowały na równi z przemytem. Tego typu działania miały na celu ograniczenie nielegalnego handlu oraz ochronę interesów państwowego monopolu cukrowego.
„Miejsca nieoczywiste” to podcast, który zabiera słuchaczy w podróż po mało znanych, ale istotnych miejscach w Polsce i regionie. Odkrywam fascynujące historie związane z tymi lokalizacjami i dzielę się osobistymi refleksjami.
Podróżowanie jest jak wirus, który zaraża nas nieuleczalną chorobą, jak mówił Ryszard Kapuściński. W mojej audycji przywołuję siłę podróży i udowadniam, że nie trzeba szukać daleko, aby znaleźć miejsca, które dostępne są dla każdego z nas.
Dodatkowo, regularnie publikuję krótkie opowieści na Facebooku i Instagramie, które są uzupełnieniem podcastu.
Zapraszam, Marcin
Polska